Wstęp
Wybierając się pierwszy raz w życiu do psychiatry, wiele osób może odczuwać obawę i dyskomfort. Nic w tym dziwnego – nie mając dotychczas do czynienia z żadnym profesjonalistą w dziedzinie zdrowia psychicznego, nie wiadomo czego się spodziewać po takiej wizycie. O co będzie pytał mnie psychiatra? Czy zostanę oceniony "że jestem nienormalny"? W jaki sposób będę potraktowany? Czy psychiatra "przejrzy mnie" i zobaczy we mnie coś, o czym nie chcę, żeby ktokolwiek wiedział? Na pewno jest grupa osób, którym takie pytania przychodzą do głowy przed pierwszą w życiu wizytą.Z drugiej strony zdarzają się też osoby, które spodziewają się, że wizyta ograniczy się mniej więcej do takiego oto dialogu:- "Panie doktorze, mam taki i taki objaw, przeszkadza mi to, potrzebuję jakiegoś leku, żeby tego nie mieć"- "Rozumiem, oczywiście jest lek, który na to pomaga, oto recepta, proszę przyjmować go 1x dziennie". W rzeczywistości wizyta u psychiatry nie jest ani zmaterializowaniem się obaw pierwszej grupy osób, ani spełnieniem prostych oczekiwań drugiej. Jest to wizyta dość obszerna, ponieważ wymaga od lekarza kompleksowego zebrania informacji o pacjencie, niezbędnych do właściwej identyfikacji problemów zdrowotnych i ich przyczyn, co z kolei umożliwia postawienie trafnej diagnozy, a co za tym idzie – wdrożenie odpowiedniego leczenia i zaleceń.
O co będzie pytał psychiatra?
Zakres potrzebnych informacji można podzielić na kilka grup:
1. Powód zgłoszenia się do psychiatry – doświadczane objawy, na czym polegają, od kiedy występują, jaką mają dynamikę (czy np. nasilają się, kiedy) itd.
2. Informacje ogólne o pacjencie – wiek, wykształcenie, zawód, stan cywilny, rodzina
3. Informacje medyczne na temat zdrowia – czy leczy się z powodu innych chorób, czy przyjmuje jakieś leki na stałe, choroby przebyte, operacje, urazy, używki (alkohol, papierosy, narkotyki) itp.
4. Sytuacja ogólna – czy pojawienie się objawów poprzedzały jakieś trudności w którymś z obszarów życia (osobistym, rodzinnym, zawodowym, zdrowotnym, finansowym itp.)
5. Trudności doświadczane w dzieciństwie– wiele objawów w dorosłości może być konsekwencją trudnych przeżyć w dzieciństwie: alkoholizm rodzica, przemoc ze strony rodzica lub rówieśników, śmierć bliskiej osoby, wypadek, ciężki uraz itp.
6. Choroby przewlekłe, zaburzenia psychiczne i uzależnienia w rodzinie
Przebieg rozmowy
Kolejność, w jakiej pojawią się poszczególne grupy pytań, jest dość indywidualna – zależy i od lekarza, i od pacjenta. Są psychiatrzy, którzy ściśle trzymają się kolejności, w jakiej zadają pytania, i tacy, którzy pozwalają pacjentowi na większą spontaniczność wypowiedzi, wplatając pytania w naturalnie pojawiające się wątki rozmowy. Pacjenci również dzielą się na tych, którzy wolą, gdy zadaje się im konkretne pytania, oraz na tych, którzy mają potrzebę spontanicznego opowiadania o sobie i swoich trudnościach.
Twoje prawo do prywatności
Niezależnie od różnic w stylu prowadzenia wywiadu, to do pacjenta należy decyzja, w jakim zakresie zechce udzielić psychiatrze informacji. Każdy ma prawo odmówić odpowiedzi na pytanie, oświadczyć, że na dany temat nie chce lub nie życzy sobie rozmawiać. Z drugiej strony, jeśli jakiś wątek jest ważny w procesie diagnostycznym, lekarz powinien o tym powiedzieć, tłumacząc dlaczego i w jaki sposób dana informacja może wpłynąć na diagnozę i/lub sposób leczenia.Nie da się ukryć, że otwartość pacjenta (która jest związana z zaufaniem do lekarza) ułatwia i proces diagnostyczny, i leczenie. Co za tym idzie, brak zaufania i otwartości może znacząco ten proces utrudniać lub wręcz uniemożliwiać. Oczywiście w kwestii budowania zaufania bardzo ważny jest udział psychiatry, jego kultura osobista, zachowanie, sposób komunikacji, gesty. Rozmowa powinna cechować się życzliwością i szacunkiem – w żadnym razie pacjent podczas wizyty nie powinien czuć się "jak na przesłuchaniu". Nie należy się także obawiać, że zostanie się źle ocenionym. Rolą psychiatry jest udzielenie pomocy i wsparcia a nie dokonywanie osądów.
Podsumowanie
Pierwsza wizyta u psychiatry to nie egzamin, który można zdać lub oblać, ani nie seans, podczas którego lekarz "czyta w myślach". To profesjonalna rozmowa medyczna, której celem jest zrozumienie Twoich trudności i znalezienie najlepszego sposobu pomocy. Pamiętaj, że psychiatra jest po to, aby Ci pomóc, a nie oceniać. Im więcej będzie wiedział o Twojej sytuacji, tym skuteczniej będzie mógł zaproponować odpowiednie leczenie. Twoja szczerość i otwartość są kluczem do sukcesu terapii, ale decyzja co do zakresu i szczegółów udzielanych informacji zawsze zależy od Ciebie.