Decyzja o wizycie u psychiatry bywa trudna. Często przekonujemy siebie, że „to przejdzie", „inni mają gorzej" lub „poradzę sobie sam". Tymczasem wczesna interwencja specjalisty może znacząco skrócić cierpienie i zapobiec pogłębieniu się problemów. Poniżej przedstawiam dziesięć sygnałów ostrzegawczych, które powinny skłonić do umówienia wizyty.

1. Uporczywy smutek trwający ponad 2 tygodnie

Każdy z nas doświadcza gorszych dni, ale jeśli przygnębienie, pustka emocjonalna lub smutek utrzymują się przez dłużej niż dwa tygodnie i nie ustępują mimo odpoczynku czy wsparcia bliskich – to sygnał, że potrzebujesz profesjonalnej pomocy. Długotrwały obniżony nastrój może być objawem depresji, która wymaga leczenia.

2. Lęk paraliżujący codzienne funkcjonowanie

Obawy przed egzaminem czy ważnym spotkaniem są naturalne. Niepokojące jest natomiast, gdy lęk uniemożliwia wyjście z domu, kontakt z ludźmi, załatwienie podstawowych spraw czy wykonywanie obowiązków zawodowych. Ataki paniki, ciągłe napięcie czy obsesyjne obawy znacząco obniżają jakość życia – a nie muszą.

3. Problemy ze snem – bezsenność lub nadmierna senność

Sen to fundament zdrowia psychicznego. Jeśli od dłuższego czasu nie możesz zasnąć, budzisz się w nocy i nie potrafisz ponownie usnąć, lub przeciwnie – śpisz po 12-14 godzin i nadal czujesz się wyczerpany, Twój organizm sygnalizuje problem. Zaburzenia snu mogą być samodzielnym problemem zdrowotnym, jednak bardzo często towarzyszą depresji, lękom i innym zaburzeniom psychicznym.

4. Myśli samobójcze

To najważniejszy punkt tej listy. Jeśli pojawiają się u Ciebie myśli o śmierci, szkodzeniu sobie lub samobójstwie – niezależnie od tego, czy mają charakter przelotny, czy uporczywy – natychmiast poszukaj pomocy. Nie musisz czekać na „odpowiedni moment" ani czuć się na siłach. Zadzwoń do gabinetu, na telefon zaufania (116 123) lub zgłoś się na izbę przyjęć szpitala psychiatrycznego. To kryzys wymagający pilnej interwencji.

5. Nagłe i intensywne zmiany nastroju

Przechodzisz od euforii do rozpaczy w ciągu godzin? Twoje reakcje emocjonalne są nieproporcjonalne do sytuacji? Bliskim trudno „za Tobą nadążyć"? Niestabilność emocjonalna może wskazywać na zaburzenia afektywne dwubiegunowe, zaburzenia osobowości lub inne stany wymagające diagnostyki psychiatrycznej.

6. Wycofanie społeczne

Jeśli coraz częściej rezygnujesz ze spotkań, unikasz ludzi, odcinasz się od przyjaciół i rodziny, a myśl o jakimkolwiek kontakcie społecznym Cię przytłacza – to sygnał alarmowy. Izolacja często pogłębia problemy psychiczne, tworząc błędne koło, z którego trudno wyjść bez wsparcia i pomocy. Wycofanie społeczne towarzyszy wielu zaburzeniom psychicznym - od lęku, depresji, po zaburzenia psychotyczne w tym schizofrenię.

7. Trudności w pracy lub nauce mimo starań

Zauważasz spadek koncentracji? Nie możesz się skupić na zadaniach, które wcześniej wykonywałeś bez problemu? Pomimo wysiłków Twoja efektywność spada, a proste czynności wymagają ogromnego wysiłku? To może być objaw depresji, ADHD, wypalenia zawodowego lub innych zaburzeń wpływających na funkcje poznawcze.

8. Nadużywanie alkoholu lub innych substancji

Sięganie po alkohol, leki (poza przepisanymi), narkotyki lub inne substancje jako sposób na radzenie sobie ze stresem, emocjami czy problemami ze snem to czerwona flaga. Substancje psychoaktywne mogą początkowo przynosić ulgę, ale w dłuższej perspektywie pogłębiają problemy psychiczne i prowadzą do uzależnienia. 

9. Objawy fizyczne bez przyczyny medycznej

Przewlekłe bóle głowy, żołądka, napięcie mięśniowe, kołatanie serca, zawroty głowy – gdy kolejne badania medyczne nie potwierdzają stojących za tymi objawami przyczyn somatycznych, problem może leżeć w sferze psychicznej. Ciało i psychika są nierozerwalnie związane, a stres i zaburzenia psychiczne często manifestują się objawami fizycznymi.

10. Bliscy wyrażają niepokój o Twój stan

Jeśli więcej niż jedna osoba z Twojego otoczenia mówi, że się o Ciebie martwi, zauważa niepokojące zmiany w Twoim zachowaniu lub sugeruje wizytę u specjalisty – warto potraktować to poważnie. Czasem osoby z zewnątrz widzą zmiany, których my sami nie dostrzegamy lub bagatelizujemy.